Kedilerin Kabusu FIP Nedir?

30 Mart 2020 Dr. Münci Utancak Ayın Konusu

FIP Nedir?

Feline infeksiyöz peritonit, makrofajların mutant kedi Coronavirüs suşları tarafından enfeksiyon sonucu üretilen bağışıklık aracılı bir hastalıktır. Bu hastalık, evcil kedi ve Felidae ailesinin diğer üyelerinde ciddi çok sistemik klinik bulgulara neden olur. Kedi infeksiyöz peritoniti 2 forma ayrılmıştır: effusive (ıslak) form ve non-effusive (kuru) formları vardır Her iki FIP formu da nörolojik, gastrointestinal sistemi ve ender olarakta üst solunum yollarını etkiler, ancak non-efüzyon formunun daha sık sinir dokularını içerdiği görülmektedir. Her iki formu da ölümcüldür. Islak form daha sık görülür (vakaların 60-70% ıslak formdadır) ve kuru formdan daha hızlı ilerler. Islak form yaygın bir vaskulit ile karakterizdir, bu durum proteinden ve fibrinden zengin sıvının damar dışına sızmasına neden olur. Kuru form;lenf nodülleri, böbrekler, gözler ve merkezi sinir sistem gibi organlarda granülamatoz lezyonlara neden olur. Kedilerde denge bozuklukları kuru formun belirteçlerindendir. Nörolojik klinik bulguları olmayan kedilerin beyinlerinde histopatolojik olarak teşhis edilmiştir.

FIP hastalığına ne neden olur?

FIP Corona virusunun mutasyonları sonucu oluşur. Mutasyonlar virüsün yalnızca Monosit ve Makrofaj gibi bağışıklık hücreleri içinde bulunmasına ve kendini kopyalamasına imkan verir. Bağışıklığın düşmesi (operasyonlar,sekonder hastalıklar,stres vs.) var olan Corona virusunun mutasyon geçirmesine olanak sağlar.

 

Kedi Corona Virüsü (FCOV) Nedir?

Cornaviridae ailesinin bir üyesi olan FCoV, in vitro büyüme kabiliyetine ve antijenik ve yapısal özelliklere dayanarak 2 türe ayrılabilen zarflı bir RNA virüsüdür. Bu virüsü belli organ ve dokularda bölgesel olarak bulunur ve çoğunlukla kanda da bulunmaz.

FCoV ile enfeksiyonu takiben 4 olası gelişim söz konusudur .

  1. Bazı kedilerde (yaklaşık % 10 unda) virus mutasyona uğrar ve FIP’e neden olan farklı bir virusa dönüşür.
  2. Bu kedilerin bazılarında hücre ilişkili immun yanıt gelişmez ve kedide yaş FIP şekillenir.
  3. Bazı kedilerde kısmi bir koruyucu hücresel bağışıklık gelişir ve kedide mutant virus, kuru FIP’e neden olur.
  4. Bazı kedilerde tam bir hücresel yanıt gelişir ve bu yanıt enfeksiyonu hücresel immun yanıtın herhengi bir nedenle baskılandığı ana kadar engeller (yaşlılık, FeLV, FIV, kemoterapi).
  5. Kediler FCoV ile geçici olarak enfekte olur, virusu 2–3 ay boyunca yayar, seropozitif hale gelir, virus yayılımı durur ve seronegatif olur. Bu kediler tekrar enfeksiyona duyarlıdırlar.
  6. Yaşam boyu taşıyıcı ancak sağlıklıdırlar (%13).
  7. Çok az bir kısmı da doğuştan dirençlidir.

Corona virüsü kediler arasında nasıl bulaşır?

FIP’in nasıl bulaştığı hala tam olarak bilinmemekle birlikte Corona virüsü taşıyan kedilerin dışkıları ile bulaşma olmaktadır. Salya akıntısı, çiftleşme de bulaşmada etkilir ancak dışkı ile atılan virus bulaşması daha sıktır. Özellikle evcil kediler de kum kapları bulaşmada etkilidir. Sokak hayvanlarında ise toprak başlıca faktördür. Besleme alanlarının çok hayvan barındırılması, kısırlaştırılmamış kediler (anne karnında corona virus yavruya geçer) bulaşmada etkilidir.

 

Corona virüsü FIP’e dönüşmeden de hastalık yapar mı?

Corona virüsü FIP’e dönüşmediği müddetçe hayati tehlikesi olan ciddi hastalığa neden olmaz. Ancak şöyle bir durum vardır; kediler çok depresif canlılardır herhangi bir hastalık şekillendiğinde çabuk kendilerini kapatırlar. Beslenmeyi bırakırlar, hareketlilikleri azalır, sürekli uyuma isteği, halsizlik gösterirler. Corona virüsü üst solunum yollarında çok ender olarak bulunur ve üst solunum yolu şikayetleri yapabilir. İstatistiksel verilere göre, kedilerdeki viral üst solunum yolu enfeksiyonlarının %90’nına yakını Herpes virüsü ve Calici virüs’ten kaynaklanmaktadır. Bağırsak epitel hücrelerinde bulunan Corona virüs ilk bulaşma sonrası bir kaç gün süren geçici ishale neden olabilir ancak FIP’e dönüşmedikçe ölümcül bir hastalığa neden olmaz. Ölüm genellikle Corona virüs ile birlikte seyreden sekonder bir hastalık etkili olabilir.

 

FIP nasıl oluşur?

Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir ancak yapılan bilimsel çalışmalar, hastalık oluşumunu kolaylaştıran bazı etkenlerin olduğu göstermektedir. Hastalığın oluşumunu kolaylaştıran ana etkenler 4 madde olarak sıralanabilir.

  1. Genetik Yatkınlık
  2. Kedi sayısı
  3. Beslenme
  4. Stres

 

Hangi durumlarda FIP ten şüpheleniriz ve teşhisi nasıl yapılır?

FIP her yaştaki kedide ortaya çıkmakla birlikte, daha çok genç yaştaki kedilerde görülür. Özellikle 2 yaş altı kedilerde görülme daha yaygındır. Bunun nedeni bağışıklık sisteminin tam anlamıyla oluşmamasıdan kaynaklı hastalığa canlı açık halde olmasıdır. FIP’nin antemortem tanısı zorlayıcıdır. Klinisyenin tanı koymasına yardımcı olacak belirtiler arasında; karın bölgesinde ve akciğerlerde sıvı toplaması (asites), ikterus, koordinasyon bozukluğu, kaşeksi, anemi, dehidrasyon, depresyon, korneada ülser, böbrek ve / veya mezenterik lenf nodlarındaki kitleler, ince barsaklarda fibrinöz plaklar bulunur. Ayrıca X-ray görüntüleme, USG tanıda yardımcıdır. FIP şüphe endeksi arttıkça, klinisyen daha kesin bir tanıya rehberlik edecek tanı testleri kullanmalıdır. Tanı testlerinin her birinin sınırlamaları, seçilen tanı testinin duyarlılığı ve özgüllüğü ile birlikte değerlendirilmelidir.

FIP ile enfekte olan kedilerin tam kan (hücre) sayımı ve serum biyokimyasal profil anormallikleri arasında normositik, normokromik, rejeneratif olmayan anemi; lenfopeni ile nötrofilik lökositoz; eozinopeni ve monositoz; azalmış albümin / globulin (A: G) oranına sahip hipoalbuminemi ve hiperglobulinemi; ve artmış a2-, β- ve γ-globulin konsantrasyonlarına bakılır.Beyin omurilik sıvısı (BOS) analizi, ağırlıklı olarak nötrofiller veya lenfositlerden oluşan 2 g / L’den daha yüksek bir protein ve lökositoz (> 100 hücre / μL ) ile karakterizedir. Günümüzde snap testler,ELISA testler yaygın olarak kullanılmakla birlikte bunların negatif çıkması yüzde yüz doğru olarak kabul görmemektedir. Serumda Coronavirusların varlığını saptamak için mevcut pekçok test vardır.Yalnız şöyle bir durum vardır ki FIP antikor testi yoktur. Antikor testi yapan laboratuarlar aslında Coronavirus antikor titresini saptamaktadırlar.

PCR az miktarda viral nükleoproteini saptayan duyarlı ve spesifik bir testtir. Test spesifik bir virusa sahip olan nükleoprotein sekanslarını saptar. Problem FIP virüsünde spesifik nükleoprotein sekanslarının olmamasıdır çünkü her virus farklıdır.

Abdominal, pleural ya da perikardiyal sıvıda direkt immunofloresens testi ile abdominal / pleural / pericardial sıvıda FCoV pozitif makrofajların saptanması, FIP için oldukça destekleyicidir (%100 spesifik). Katrin Hartmann tarafından tanımlanan Rivolta testi de pratik olarak klinikte uygulanabilecek bir testtir. Bir damla %98 lik asetik asit, 5 ml distile suyla karıştırılır. bir damla efüzyon yavaşca akıtılarak hazırlanan karışımın üzerinde bir tabaka oluşturulur. Efüzyon kaybolur ve sıvı berrak kalırsa test negatif, damla yüzeyde kalır ya da yavaşça dibe doğru giderse test pozitiftir. Pozitif sonucun prediktif değeri 0.86, negatif sonucun ki ise 0.97’dir ya da sıvıya bir damla %98 asetik asit solüsyonu damlatılması yüksek protein içeriği nedeni ile pıhtılaşmaya neden olacaktır.Negatif sonuç alınması FIP olasılığının elimine edilmesini sağlar. Kedi enfeksiyöz peritoniti sadece FCoV ile enfekte olmuş kedilerde tespit edilebilir, ancak varlığını göstermek FIP teşhisi sağlamaz. Antikorların varlığı sadece hayvanın bir Coronavirüse maruz kaldığını gösterir.

 

 

 

Sonuç

FIP’li hemen hemen her kedi FCoV salgılar ve çevreyi kirletir. Hastalığa duyarlı bazı kedilerin bilinçli sahiplenilmesi;örneğin scottish fold ırkı kedilerin hemen hemen hepsi bu hastalığın taşıyıcısıdır buna rağmen halen ülkemizde satın alınmakta ve bakamama sonucu sokaklara bırakılmakta ve hastalığın bulaşmasında etkili olmaktadır. Sadece bu ırk değil bu hastalığı taşıyan kediler sahiplerini maddi zorladıkları için de terkedilmektedir. Aynı şekilde bilinçsiz yapılan kedi besleme alanları,barınakların kurulması,hastalığı etkin bir şekilde taşıyan hayvanların sağlam hayvanlarla bir tutulması,bilinçsiz satış ve üretim yerleri bu hastalığın yayılmasında etkindir.

Kedi İnfeksiyoz Peritonitis hastalığı günümüzde baş belası olmuş durumdadır. Çoğu veteriner hekimler, bulaşmanın önüne geçilmesi için ötenazi yapma taraftarıdır. Bulaşma konusunda hasta sahipleri duyarlı olmalıdır. Eğer evinde FCOV pozitif bir kedi barındırıyorsa, asla eve sağlıklı kedi almamalıdır. Veteriner Hekimlerin FCOV ve FİP konusunda hayvanseverleri, ve özelliklede kedi sahiplerini bilinçlendirmesi, salgınların önüne geçilmesi anlamında çok değerlidir.

 

KAYNAKLAR

  1. Addie DD, Paltrinieri S, Pedersen NC, 2004. İkinci uluslararası kedi Coronavirus/feline enfeksiyöz peritonit sempozyumunun atölye çalışmalarından öneriler. J Kedi Med Surg
  2. Addie, D.D., Toth, S., Murra, G.D., Jarrett, O., 1995. Doğal olarak kedi Coronavirüsü ile enfekte kedilerde kedi enfeksiyöz peritonit riski. J Vet Res
  3. Benetka V, Kübbner-Heiss A, Kolodziejek J, et al. Tip I ve II kedi bulaşıcı peritoniti olan kedilerde kedi koronavirüslerinin yaygınlığı histopatolojik olarak doğrulanmış . Veteriner Mikrobiyolojisi, 2004
  4. Dr Addie’nin ve Dr. Pedersen’un sitesinde hastalıkla ilgili bilgiler
    http://www.catvirus.com http://www.sockfip.org
  5. Foley, J.E., Poland, A., Carlson, J., Pedersen, N.C. 1997. Patterns of feline coronavirus infection and fecal shedding from cats in multiple-cat environments.
  6. Gunn-Moore, D.A., Gruffydd-Jones, T.J., Harbour, D.A. 1998. Klinik kedi enfeksiyöz peritoniti olan sağlıklı kedi ve kedilerden alınan kan örneklerinin kültür ve ters transkripsiyonaz-polimeraz zincir reaksiyonu ile kedi koronavirüslerinin saptanması, Veteriner Mikrobiyoloji
  7. Herrewegh, A.A., de Groo, R.J., Cepica, A., Egberink, H.F., Horzine, M.C., Rottier, P.J. 1995. Dışkıda kedi coronavirus RNA tespiti, dokular, ve ters transkripsiyon PCR ile doğal olarak enfekte kedilerin vücut sıvıları. J Clin Mikrobiyol.
  8. Ishid, T., Shibanai, A., Tanaka, S., Uchida, K., Mochizuki, M. 2004. Kedi enfeksiyöz peritonittedavisinde rekombinant kedi interferon ve glukokortikoid kullanımı
  9. Kass, P.H., Dent, T.H. 1995.Kedi enfeksiyöz peritonit epidemiyolojisi. Kedi Pratiği.
  10. Kipar A, Baptiste K, Barth A ve ark. Doğal FCoV enfeksiyonu: FIP’li kediler önemli ölçüde daha yüksek sağlıklı enfekte kedilere göre viral yükler. Feline Tıbbi Cerrahi Dergisi, 2006
  11. Marian C. Horzinek, http://www.abcdvets.org/Pages/gallery/index.aspx )
  12. Pedersen, N.C. 1995. Kedi enterik Coronavirüs ve enfeksiyöz peritonit virüs enfeksiyonlarına genel bakış. Kedi Uygulaması,
  13. Pedersen, N.C., Addie, D.D., Wolf, A. 1995. Uluslararası kedi enterik Coronavirüs ve kedi enfeksiyöz peritonit atölyesi çalışma gruplarından öneriler. Kedi Uygulaması
  14. Rohrback BW, Legendre AM, Baldwin CA, Lein DH, Reed WM, Wilson RB. Veteriner hekimliği hastanelerinde incelenen kediler arasında kedi enfeksiyonlu peritonit epidemiyolojisi. J Am Vet Med Doç. 2001
  15. Scherk, M. Kedi Bulaşıcı Peritonit: Yenilikler nelerdir? Atlantic Coast Veterinerlik Konferansı 2007
  16. Vet.Pathol. Utrecht, http://www.abcdvets.org/Pages/gallery/index.aspx